اے قسط پچھلیاں قسطاں توں زری وڈی تاں
اے لیکن انشاللہ کافی ساریاں گالہیاں کیتے سے کافی کجھ تہاکوں نواں وی ملسی ۔
ہر سال ملتان کے سیلاب سے متاثر ہونے والے علاقے کی تصویر
اڳلیاں قسط اچ آپاں پڑھا ہاسے جو جدید پنجابی
تے سرایکی ایں خطے دی پرانی زبان دی ودھی
پھلی شکلاں ہن ۔ جیندے اچ کئ شیاں
ہکو سویں ہن تے کئ آپونڑیاں ہن ۔ جنہاں بھراواں کینی پڑھی مہربانی کر تے پڑھسو
ہݨ اصل رپھڑ کیا ہوے انہاں دا ؟
اصل رولا قوم پرستی دا ہے ۔
١۔پنجابی قوم پرستاپنڑے لاھوری لہجے کوں سٹینڈرڈ
پنجابی،تے قدیم زبان آکھ تے سرایکی یا ملتانی کو اپنڑی زبان دا لہجہ
آکھنڑ چاہندے تے سارے پنجاب تے نافذ کرنا چاہندے ہن تے پنجاب دی باقی ٻولیاں کو اپنڑی جدید پنجابی دا حصہ آکھنڑ تے
پنجاب کوں ہک قومی اکای اکھوڄنڑ چاہندن ، ( ڄہیڑا اڄ تایں کوی ہک واحد اکای یا ہک ٻولی دے منڑ آلا ملک کینی ریہا ) جیندے کیتے او زوریں مسایں بیاں دی سنڄانڑ مکاونڑچاہندن ۔ تے کوی وی ٻی سنڄانڑ جیوں سرایکی یا پوٹھوہاری کومنیں دین نہ انہاں دےانڄ صوبیاں تے مطالبے کو وی نی مننݨرچاہندے۔
پنجابی،تے قدیم زبان آکھ تے سرایکی یا ملتانی کو اپنڑی زبان دا لہجہ
آکھنڑ چاہندے تے سارے پنجاب تے نافذ کرنا چاہندے ہن تے پنجاب دی باقی ٻولیاں کو اپنڑی جدید پنجابی دا حصہ آکھنڑ تے
پنجاب کوں ہک قومی اکای اکھوڄنڑ چاہندن ، ( ڄہیڑا اڄ تایں کوی ہک واحد اکای یا ہک ٻولی دے منڑ آلا ملک کینی ریہا ) جیندے کیتے او زوریں مسایں بیاں دی سنڄانڑ مکاونڑچاہندن ۔ تے کوی وی ٻی سنڄانڑ جیوں سرایکی یا پوٹھوہاری کومنیں دین نہ انہاں دےانڄ صوبیاں تے مطالبے کو وی نی مننݨرچاہندے۔
تے نفرت پھیلندین سرایکی دی کھٖل اݙیندین۔
( اے عمومی رویہ قوم پرستاں دا ہیوے ،
اے سار ے پنجابی بھراایہوسویں کینی ، انہاں نال پہلے ہی معذرت ہے)
٢۔ سرایکی قوم پرست
بھرا کہیں وی صورت اپنڑا کوی وی تعلق پنجابی نال نی منڑ چاہندے ، ( جیندی وجہ ہݨ تایں پنجابی قوم پرستاں بھرواں دا سرایکی نال تضحیک آمیز رویہ ہے ) تے سرایکی کوں ہی واحد قدیم ترین زبان اکھن چاہندن تے سرایکی کو ں ای ایں
خطے دی واحد زبان منیدن ، ( باوجود ایندے کہ ، لھندا، لہجے دی ساری بولیاں، کتانڑی ، ہندکو، پوٹھوہاری وغیرہ سرایکی دے نیڑے ہن) آکھنڑ چاہندے ہن تے
پوٹھوہاری ، ہندکو تے بیاں زباناں کو اویں سرایکی آدھن ، جیوں
پنجابی قوم پرست کریندن۔ ایہ زیادتی ہوسی جو اپاں ٻیاں کو اوویں زبردستی آپنڑے نال رلاوں جیہو سویں کوشش پنجا بی بھرا کرناچاہندن۔
ایندا حل چھڑا یہو ہیوے کہ ہر ٻولی کو عزت تے اوندا حق ݙیو۔
تے اگر کوی تواݙے نالرلنڑ چاہندے تاں لکھ واری رلاو، تے اگر کوی نی رلنڑ چاہندا تاں تواکوں زبردستی داوی کوی حق کینی ۔
ملتان میں مندر ، سورج کنڈ
اندرون بہاولپور میں ایک مندر
اپاں ہنڑ کڄھ پنجابی
سرایکی تے سنسکرت لفظاں دا آپس اچ موازنہ کریسوں تے ݙیکھسوں کہ کیو ں پنجابی
سرایکی ہکو سویں لگدی اے ۔ ؟
سرایکی تے سنسکرت لفظاں دا آپس اچ موازنہ کریسوں تے ݙیکھسوں کہ کیو ں پنجابی
سرایکی ہکو سویں لگدی اے ۔ ؟
|
سرایکی
|
پنجابی
|
سنسکرت
|
|
رتا
|
رتا
|
رکتا
( لال، خون) |
|
ٹیٹ
|
ٹیٹا ، ٹیٹ
|
تکتا، ٹکٹا، ( کھٹا )
|
|
ستو
|
ستو
|
سکتا ( ستو )
|
|
ست
|
ست
|
سپتا (7)
|
|
تتا
|
تتا
|
تپتا ( گرم )
|
|
کھیر ، ݙودھ
|
دودھ
|
دوگدھ ( دودھ)
|
|
کچھ
|
کچھ
|
ککش ( بغل )
|
|
لچھنڑ
|
لچھنڑ
|
لکشنڑ ( علامات )
|
|
کنڈا
|
کنڈا
|
کانٹا ( کانٹا )
|
|
ݙند
|
دند
|
دانتا ( دانت )
|
|
کم
|
کم
|
کرما ( کام )
|
|
چم
|
چم
|
چرما ( چمڑی )
|
|
درکھانڑ
|
ترکھان
|
تکشان ( بڑھئ)
|
|
اکھ
|
اکھی
|
اکشی ( آنکھ )
|
|
لبھدا
|
لبیا، لبھیا
|
لبھدا ( ملنا
) |
|
مُتر
|
متر
|
مُوتر ( پیشاب
) |
اتلی مثال تو ہک گالھ تاں سامنڑھے ہے کہ
نہ جدید پنجابی تے نہ جدید سریکی ایں جوگے ہن کہ ہک ٻے کو اپنڑا
لہجہ آکھ سگن، اصل اچ ایہ ݙوہیوں ٻولیاں دے ایرے تے تݙ سنسکرت، سندھی ، فارسی ، عربی ،ترکی ،اردو نال ہن ۔ تساں خود کو خالص پنجابی آکھنڑ کیتے کیا کریسو ؟ اردو دے الفاظ کوختم کر تے سنسکرت دے الفاظ نال استعمال کر گھنسو ؟
ٻیا کر سکدے وے ؟
ایندے نال نہ خالص پنجابی بنڑ سکدی اے نہ خالص سریکی۔جیوں آپاں پچھلی قسط اچ ݙسایاہاسے کہ پنجابی ہک سٹینڈرڈ زبان تے طور تے کݙھیں وی ٌپورے پنجاب اچ موجود کینا ہای ،
There are controversies among scholars concerning the
(earliest traces of the Punjabi language. (Gopal Singh 1979
(earliest traces of the Punjabi language. (Gopal Singh 1979
تے خطہ پنجاب دی مختلف بولیاں کوں اکٹھا کر تےپنجابی دا نا ڈتا گے ، بلکل اویں جیوں لھندا یا جنوب دے مختلف بولیاں کوں اکٹھاکر تے سرایکی دا ناں ڈتا گے، جیکوں گریرزن نے وی لھندا ڳنڑا ہای، جیندے اچ شامل زباناں ہن علیحدہ زباناں دا درجہ حاصل کر گدے ، پنجابی کینا ہی۔
[According to Shackle(2003)[1],
(the word Panjabi was referred to as a language for thefirst time by(Grierson (2
In his 1916 Linguistic Survey of India, he coined the term ”Panjabi as the language of eastern side of Panj-Aab”, or land of five rivers, and distinguished it from languages
[spoken in Western parts of Indo-Aryan territory, which he referred to as Lehandi
1. ChristopherShackle. TheIndo-Aryan languages,pages 581–621. Routledge, London;New York, 2003.
2. George Abraham Grierson. Linguistic Survey of India.
Supt. Govt. Printing India,Calcutta, 1916
جملے اتےغور کریسو، کہ شیکل آدھے گیرزن نے لفظ
پنجابی ایجاد کیتا ہاسی، پہلے کوی ایھوسواں لفظ پنجاب دے علاقاں دے زباناں کیتے موجود کینا ہای۔ He coined the term , Panjabi, shackle.
کیوں کہ ماضی اچ پنجاب دے جہیڑے علاقے دے لوکاں دی حکومت آی انھاں دالہجہ سٹینڈرد منیا ڳے تے ݙوجھیاں کوں اوندا لہجہ آکھا ڳے۔ ہیں موضوع اتے تفصیلی ڳالھ ݙوھجی قسط اچ تھای ہای۔
”جیوں پہلے دور اچ ملتانی زبان کو ، پنجابی ، دا سٹیندرڈ لہجا منا ویندا ہای ، تے
بعد اچ ہݨ لاھوری کو اپنڑی اردو فارسی دے زیادہ واسطے پاہروں پنجابی دا ، ریفاینڈ لہجہ قرار ݙتا ڳے ، تے ملتانی ہن ماجھی کو سٹینڈرڈ لہجہ من گھنن ، اصل ایچ ایہ ہکی زبان، پنجابی دے ݙو لہجے ہن ۔”
سردار محمد خان ، ( ایس خانم ) ١٩٥٨
بعد اچ ہݨ لاھوری کو اپنڑی اردو فارسی دے زیادہ واسطے پاہروں پنجابی دا ، ریفاینڈ لہجہ قرار ݙتا ڳے ، تے ملتانی ہن ماجھی کو سٹینڈرڈ لہجہ من گھنن ، اصل ایچ ایہ ہکی زبان، پنجابی دے ݙو لہجے ہن ۔”
سردار محمد خان ، ( ایس خانم ) ١٩٥٨
ایس خانم دے دعوی کہ
لاھوری یا ماجھی تے سرایکی ہکو زبان دے لہجے ہن جیکوں انہاں وی“ پنجابی“ آکھے اکوں اپاں اتے ہی رد کر ݙتے سے کہ پنجابی بذات خود ہک نویں اصطلاح
ہای۔ ول وی میں ایں گالھ کووی من گھنداں کہ
کہ یقینا ماجھی یا ملتانی کہیں ہک زبان توں نکلن جیکوں پنجابی بھرا، قدیم پنجابی ، آکھنڑ چاہندن تے نویں پنجابی قوم پرست بھراہوکوں ای
جدید پنجابی اکھن چاہندن تے سرایکی قوم پرست بھرا ایکوں قدیم سرایکی آدھن ۔
لاھوری یا ماجھی تے سرایکی ہکو زبان دے لہجے ہن جیکوں انہاں وی“ پنجابی“ آکھے اکوں اپاں اتے ہی رد کر ݙتے سے کہ پنجابی بذات خود ہک نویں اصطلاح
ہای۔ ول وی میں ایں گالھ کووی من گھنداں کہ
کہ یقینا ماجھی یا ملتانی کہیں ہک زبان توں نکلن جیکوں پنجابی بھرا، قدیم پنجابی ، آکھنڑ چاہندن تے نویں پنجابی قوم پرست بھراہوکوں ای
جدید پنجابی اکھن چاہندن تے سرایکی قوم پرست بھرا ایکوں قدیم سرایکی آدھن ۔
کجھ مرضی کر گھنوں ، جدید سرایکی یا جدید پنجابی انہاں زباناں کو ہر پاسوں ٻیاں زباناں تو لفظ ادھار منگنڑے پوسن۔
راوف کلاسرا صاحب کے ایک کالم سے حوالہ بھی ذیل ہے ۔
”سرایکی کو پنجابی کہنے والے دوستوں نے ، لاہور کے ایک نوجوان محقق اور زبردست مترجم یاسر جواد کا ترجمہ شدہ بہاولپور گزٹ نہیں پڑھا جو 1904ء میں چھپا تھا۔ اس میں تفصیل سے لکھا ہے کہ انگریزوں کے دور میں بھی سرائیکی زبان کا یہ نام موجود تھا۔ اس گزٹ کے صفحہ 414 پر کمیاب تردید ملتی ہے۔ لکھا ہے: کوٹ سبزل اور گردونواح کے لوگ بہاولپوری اور سندھی دونوں لہجے بولتے ہیں اور موخرالذکر لہجے کو سرائیکی بھی کہتے ہیں۔لہٰذا کم از کم 1904ء میں تو سرائیکی کا لفظ مستعمل تھا ہی۔ ابھی یاسر جواد نے سرائیکی تہذیب پر بھی ریسرچ کرکے کتاب لکھی ہے۔ سوال یہ ہے کہ اگر کوئی بندہ خود کہتا ہے کہ وہ آرائیں، جٹ، راجپوت، ٹھاکر، سید، ملک یا خان ہے تو کوئی اسے کیسے مجبور کر سکتا ہے کہ وہ نہیں ہے؟ اسی طرح زبان کا معاملہ ہے۔ اگر کوئی خود کو پنجابی، سرائیکی، سندھی، بلوچ، پوٹھوہاری، پشتون، کشمیری، پہاڑی، ہندکو، بلتی یا کسی اور زبان کا باشندہ کہتا ہے تو اسے کیسے مجبور کیا جا سکتا ہے کہ وہ نہیں ہے؟ ”
ہیں موضوع اتے تفصیلی ڳالھ ݙوھجی تے پہلی قسط اچ تھای ہای۔
لسانیات اچ زباناں دی کی قسماں ہونن ، جنہاں کوں اپاں لینگویج جینیٹکس دے اصول نال اگھاں ڄل کہ ݙیکھسوں۔
اتھاوں آپاں ملتانی ، تے ماجھی یا لاہوری دی تاریخ توں پہلے شہر ملتان تے لاہور کوں ݙیکھسوں کہ کہیڑا کتنا پرانڑا شہر ہے ۔ تے کڈے پہلے باقاعدہ جدید تہذیب موجود ہای۔ میکوں لاہور شہر نال وی اویں محبت اے جیوں ملتان تے پاکستان دے باقی شہراں نال اے۔ لیکن اتھاں اپاں صرف تاریخی لسانی تے سیاسی پہلواں نال موازنہ کریندے پے سے کہیں دا دل ݙکھاونڑ مقصد کینی۔
ا بتدا اپاں حضرت بہا الدین زکریا ملتانی ؒ دے شعر نال کریسوں ملتان ما بجنت اعلیٰ برابراست
آہستہ پابنہ کہ ملک سجدہ می کنند
ملتان ہک قدیم شہر ہای جیں نے سکندر اعظم دے حملے دا وی مقابلہ کیتا ہائ ۔
تے ملتان دے قلعے تے حملے اچ لگے زہریلے تیر دے پاہروں اوندی طبیعت خراب تھای جیندے پاہروں اوکوں ہندوستان اچ آپنڑی مہم ختم کرنی پای۔ پچھلی قسط اچ آپاں ملتان دی بولی دے بارے کئی قدیم حوالے وی ڈتن قسط 2، 3 دا مطالعہ کریسو۔
سکندر اعظم ، ملتان حملہ دوران ایک عکس
تے مشہور چینی سیاح ، ہوین سانگ، 641 اچ ملتان آیا ہا ۔
Ancient name of Multan was Kashep Puri. The town was built
by RajaKashep. After Hurnakas hisson Parhilaad succeededthe throne and the town was then named after him as Parhilaad Puri. The currentname Multan was given due to Malipeople who were defeated by Alexander the Great.[1] “Once Keshap
Puri (Multan) was capital of the Raja Hurnakas where Persian Kings had
by RajaKashep. After Hurnakas hisson Parhilaad succeededthe throne and the town was then named after him as Parhilaad Puri. The currentname Multan was given due to Malipeople who were defeated by Alexander the Great.[1] “Once Keshap
Puri (Multan) was capital of the Raja Hurnakas where Persian Kings had
built temple of sun in which idol of sun was laid. After the conquest of Multan one Brahman had poined outMuhammad bin Qasim about treasure hidden beneath the fountain which was burried by RajaJesubin. Muhammad bin Qasim found 330 chestsof treasure containing 13300 maunds gold. Entire treasure was shifted
from Debal to Basra onships. After Islamic conquest,Arab rulers got handsome income from temple of the sun. Whenever any Hindu Rajaintended to conquer Multan the Arab rulers would threaten to destroy the temple. Buzragbin Shahryar wrote the name of temple as Aadith(sun).Al Beruni also wrote same name”.[2]
from Debal to Basra onships. After Islamic conquest,Arab rulers got handsome income from temple of the sun. Whenever any Hindu Rajaintended to conquer Multan the Arab rulers would threaten to destroy the temple. Buzragbin Shahryar wrote the name of temple as Aadith(sun).Al Beruni also wrote same name”.[2]
Multan wasruled by the various native empires[3] before the invasion of Alexander the Great.It is said that when Alexander was fighting for the city, a poisoned arrowstruck him, making him ill and eventually leading to his death. The exact place where Alexander was hit by the arrow can be seen in the old city premises.
The noted Chinese traveller Huen Tsang visited Multan in 641.
1. Maulana Akber Shah; Aeena- ie-Haqeeqat Nima; Volume 1,
pages:82-91
pages:82-91
2. Rahimdad Khan Molai Shedai; Janat ul Sindh, 3rd edition,
1993, page:64; Sindhi Adbi Board, Jamshoro
1993, page:64; Sindhi Adbi Board, Jamshoro
3. “Multan – Punjab.gov.pk”. Archived
from the original on 2006-04-27.
Retrieved 2015-08-22.
from the original on 2006-04-27.
Retrieved 2015-08-22.
تےاوں ویلے وی ملتان ہک ریاست تے وݙا شہر ہا جیہڑے ویلے لاہور ہک چھوٹا شہر ہای تے اپنڑے ارتقاء تو لنگھدا پیا ہای، ملتان سکندر اعظم دے ویلے 2300 سال پہلے وی منظم قلعہ بند شہر ہای تے لاہور ایک ہزار پہلے باقاعدہ شہر بنڑ شروع تھیا ہای، مقامی راجیاں توں بعد ول غزنویاں تے بعد مغلاں ایں شہر کواپنڑی حکومت دا مرکز بعد اچ بنڑایونے۔
تے انگریزاں نے پنجاب دا دارالخلافہ بنڑایا۔
لاہور دا تعارف کشف المحجوب اچ ایہ لفظاں اچ کرویندن کہ ،
’’لاہور یکے از مضافاتِ ملتان‘‘ لاہور ملتان دے نیڑے دی ہک وستی اے ، یا چھوٹا شہر اے ۔
اسلام ملتان اچ ستویں صدی اچ مہلب ابن ابی صفرہ دے فوجاں نال آوانڑ شروع تھی گیا ہای ۔
بیا حوالہ اے ،
”۔372ہجری کتاب ’’حدود العالم بن المشرق الی المغرب‘’ میں ملتان کی حدود بارے لکھا ہے کہ قنوج کے راجہ اور امیر ملتان کی سرحدیں جالندھر پر ختم ہوتی تھیں’’ سیر المتاخرین‘‘ میں اقلیم ملتان کی حدود اس طرح بیان کی گئی ہیں کہ ملتان اول دوم و سوم اقالیم سے زیادہ فراخ ہے کیونکہ ٹھٹھہ اس صوبہ پر زیادہ ہوا ہے فیروز پور سے سیوستان تک چار سو تیس کوس لمبا اور چتوڑ سے جیسلمیر تک ایک سو آٹھ کوس چوڑا ہے دوسری طرف طول کیچ اور مکران تک چھ سو ساٹھ کوس ہے اس کے خاور ﴿مشرق﴾ رویہ سرکار سرہند سے ملا ہوا ہے شمالی دریائے شور میں اور جنوبی صوبہ اجمیر میں ہے اور باختر﴿مغرب﴾ میں کیچ اور مکران ہے ۔ ابوالفضل نے اپنی مشہور عالم کتاب آئین اکبری میں ملتان کی حدود یہ بیان کی ہیں ، صوبہ ملتان کے ساتھ ٹھٹھہ کے الحاق سے پہلے یہ صوبہ فیروز پور سے سیوستان تک 624کروہ تھا چوڑائی میں کھت پور سے جیسلمیر تک621 کروہ تھا ٹھٹھہ کے الحاق کے بعد یہ صوبہ کیچ اور مکران تک وسیع ہو گیا ، اس کا یہ فاصلہ 660 کروہ تھا ، مشرق میں اسکی سرحدیں سرہند سرکار سے شمالی میں پشاور سے جنوب میں اجمیر کے صوبے اور مغرب میں کیچ مکران سے ملتی تھیں ، کیچ اور مکران پہلے صوبہ سندھ میں شامل تھے ملتان کے صوبے میں تین سرکاریں ﴿ملتان خاص دیپال پور اور بھکر﴾ تھیں اور کل اٹھاسی پراگنے ﴿ضلع﴾تھے۔ ملتان کی وسعت اور عظمت پر تاریخ آج بھی رشک کرتی ہے۔ ”
ملتان دی سرحد سندھ توں لا کہ کیچ مکران تایں ہای جیندے پاہروں ایندی زبان ملتانی دے اثرات اڄ وی انہاں علاقاں اچ نظر آندن، جیندا موازنہ تساں ، بلوچستان دی کیتانڑی ، سندھ دے سرایکی علاقے ، ڈیرہ اسماعیل خان دے علاقے تے پنجاب اچ پوٹھوہار ، ہندکو، دے علاقے تک کر سکدے وے ۔
تے ملتان بطور صوبے اچ ٨٨ ضلع ہن، اج پنجاب دے کل ٣٦ ضلع ہن۔
تے اڄ ملتانیاں کولوں سوال کیتا ویندے کہ تواݙی زبان کیا ہے ؟ٻولی کیا ہے ؟ ملتان دے گرد دیاں وستیاں کوں آڄ ترقی ݙے تے وݙے شہر بنڑا ݙتا ڳے جبکہ حد ہیے کہ ٣٠۔٢٠ سال پہلے تایں تا خود پنجاب آلاں کو پتہ کینا ہای کہ پنجاب اچ کوی ملتان یا بہاولپور ہن تے انہا دی کوی اپنڑی زبان ہای ، ایندے ذمے وار کون ہن ؟ کیا صرف لاھور تے پنجابی حکومتی مشینری ؟ یا آپاں خود ۔ ؟ میں اکھیساں ݙوہیں۔
“فتوح البلدان” میں درج سنہ 664 عیسوی کے واقعات میں لاہور کا ذکر ملتا ہے جس سے اس کا اہم ہونا ثابت ہوتا ہے۔
Advertisements
علامہ احمد بن یحییٰ بن جابر بلاذری اپنی کتاب فتوح البلدان میں تحریر کرتے ہیں:
| ” | ثم غزا ذلك الثغر المهلب بن أبي صفرة في أيام معاوية أربع وأربعين۔فأتى بنة وألاهور وهما بين الملتان وكابل” فتوح البلدان (عربی)ترجمہ: پھر سن 42ھ میں کہ معاویہ بن ابی سفیان کا عہد تھا مہلب بن ابی صفرہ نے اس سرحد (ہند) پر حملہ کیا اور بنّہ و الاہور تک جا پہنچے۔ یہ دونوں شہر ملتان و کابل کے درمیان میں ہیں۔ (فتوح البلدان۔ البلاذری ـ ترجمہ سید ابو الخیر مودودی ـ نفیس اکیڈمی کراچی۔ صفحہ 613) |
یعنی ایں حوالے کو ݙیکھوں تا سادہ ڄیا سوال اٹھدے کہ لاھور دا تعارف ہی ملتان دے نیڑے دے علاقے دے نال کرایا ویندا ہای تے اڄ اساں کتھ کھڑے سے ؟ خیر لاھور دے کیتے چند حوالے تلے ݙتے ہوین ایہ ڈیکھسو۔ ابن بطوطہ کوں لاھور دا پتہ ہای لیکن اوں نے ایڈے تاسفر کرن ضروری نہی سمجھا، جبکہ اوں ویلے دے ہر وٖݙے شہر اچوں لنگھا ہای۔
Though modern-city’s founding may have been as
early as 1000 CE, Lahore gained prominence only with the invasion of Muslim
rulers from Central Asia.[1] The city served as a capital during the Ghaznavid,
Ghorid, and Delhi Sultanate period, but was not widely mentioned until around 1400.[1] Ibn Battuta knew of the city, but chose not to visit it,[1] while Tamerlane spared the city destruction in his 1398 invasion, and
delegated its sacking to a subordinate.[1] ۔
early as 1000 CE, Lahore gained prominence only with the invasion of Muslim
rulers from Central Asia.[1] The city served as a capital during the Ghaznavid,
Ghorid, and Delhi Sultanate period, but was not widely mentioned until around 1400.[1] Ibn Battuta knew of the city, but chose not to visit it,[1] while Tamerlane spared the city destruction in his 1398 invasion, and
delegated its sacking to a subordinate.[1] ۔
1 Glover, William (2008). Making Lahore Modern
شاہی قلعہ لاہور
انشاللہ اگلی قسطاں اچ آپاں سرایکی دے متعلق تھیاں چند ریسرچز اتے سوال چیسوں تے کجھ سوالاں دے جواب ݙیسوں نال آپاں ایں گالھ کو وی سمجھسوں کہ شہری تے دیہاتی زبان اچ کیا فرق ہوندے۔ ،
“مکالمہ ” تے آندے رہیا کرو تے پیار دا اظہار کریندے رہو ، مکالمہ میݙے سویوں نا لائق کو وی ٻولانڑ دا موقع ݙیندے ، لیکن تہاکوں مکالمہ دے وڈے لکھاریاں تو ٻہوں کجھ سکھݨ کوں ملسیوے ۔ اجکل اپاں کتاباں تا ݙھیر نسے گھن سگدے لیکن آنلاین وی جتنا زیادہ تھی سگے علم کو اپنڑے ودھاوں تے تفریح وی حاصل کروں ۔ پاکستان نال پیار کرو اردو نال پیار کرو تے اپنڑیاں ما ٻولی نال وی پیار کرو ۔
اگلی قسط انشاللہ اتوار تایں ہوسی ہوں ایلے تایں پچھلی قسطاں وی ݙیکھو، اپنڑے رائے وی ݙیو اتھاں ، تے شیئر کرو ،تے مکالمہ تے روز چکر شکر لا ڳدا کرو ۔
جاری ہے ۔۔۔۔۔۔
Facebook Comments
بذریعہ فیس بک تبصرہ تحریر کریں